จดหมายเหตุรายวัน ฉบับชำระใหม่ (ปกแข็ง)

จดหมายเหตุรายวัน ของ สมเด็จพระบรมราชปิตุลาธิบดี เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ (ฉบับชำระใหม่) เล่มนี้ เป็นเรื่องราวเหตุการณ์รายวันที่ สมเด็จพระบรมราชปิตุลาธิบดี เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ ทรงบันทึกไว้ตั้งแต่วันพุธที่ 27 มิถุนายน พ.ศ.2426 ถึงวันอังคารที่ 21 สิงหาคม พ.ศ.2431 บอกเล่าเรื่องราวเจ้านายฝ่ายใน และสภาพภายในพระบรมมหาราชวัง เปรียบเสมือนขุมทรัพย์ทางความรู้ ที่จะชี้ให้เห็นถึงสภาพสังคมในยุคดังกล่าวได้เป็นอย่างดี และควรค่าแก่การศึกษาเป็นอย่างยิ่ง

๑๓๕ ปี (พ.ศ. ๒๔๒๐-๒๕๕๕) ถือเป็นปีครบวันประสูติของสมเด็จพระบรมราชปิตุลาธิบดี เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ
๑๑๘ ปี (พ.ศ.๒๔๓๗-๒๕๕๕) ถือเป็นปีครบวันสวรรคตของสมเด็จพระบรมราชปิตุลาธิบดี เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ
สมเด็จพระบรมราชปิตุลาธิบดี เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ ทรงเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์ใหญ่ ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวีพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า แล้วทรงเป็นพระบรมโอรสาธิราชสยามมงกุฎราชกุมาร พระองค์แรกในราชวงศ์จักรี เมื่อครั้ง สมเด็จพระบรมราชปิตุธิบดี เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศยังทรงเป็น “ฟ้าชายใหญ่” ก็ทรงเป็นที่สนิทเสน่หาของพระบรมชนกนาถพระราชมารดา พระบรมวงศานุวงศ์ และข้าราชบริพารทั้งฝ่ายหน้าฝ่ายในกันทุกพระองค์/องค์/คน ทรงเป็น “เด็ก” ที่เฉลียวฉลาด ช่างสังเกตและจดจำในสิ่งที่ได้ผ่าน “สายพระเนตร” เป็นอย่างดี และที่สำคัญคือ ทรงมีน้ำพระทัยเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่กับผู้ที่ใกล้ชิดพระองค์ทั้งสิ้น สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ เมื่อทรงมีพระชนมายุครบ ๕ ปี ก็ได้รับพระราชทานสมุดบันทึก (Diary) เป็นของขวัญจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หรือ “ทูลหม่อนบน” ดังปรากฎข้อความหน้าบานแพนกในฉบับพิมพ์ ปี พ.ศ. ๒๔๙๙ ว่า “พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชทานสมุดสำหรับจดบันทึกรายวันเป็นของขวัญวันประสูติ เมื่อมีพระชนม์ได้ ๕ ปี จึงได้ทรง”
การได้รับไดอารี่ครั้งนี้ทำให้พระองค์ทรงดีพระทัยมาก แล้วจากนั้นก็ได้ทรงบันทึกนับแต่นั้นมา คือ เริ่มวันแรก เมื่อวันพุทที่ ๒๗ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๖๒ ทว่ามิได้ทรงบันทึกด้วยพระองค์เอง แต่ทรงเล่าถวายพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงโสมาวดี กรมหลวงสมรรัตส์สิริเชษฐ ซึ่งทรงเป็นทั้ง สมเด็จป้า และ พระอภิบาลฝ่ายใน รวมทั้งเจ้านายบางพระองค์ที่คอยทรงจดตาม คำบอกเล่า ของพระองค์ ดังข้อความหน้าบานแพนกในฉบับพิมพ์ ปี พ.ศ. ๒๔๙๙ ว่า เข้าใจว่าในชั้นเดิมเพียงทรงเล่าถวาย ป้าโสม คือพระเจ้าบรมวงศ์ชั้น ๔ พระองค์เจ้าโสมาวดี กรมหลวงสมรัตน์สิริเชษบฐ และพระเจ้าบรมวงศ์เธอพระองค์นั้นหรือใครอีกบ้างได้จดรับสั่งลงไว้ในสมุดนี้ทุกๆคืน ครั้งภายหลังเมื่อทรงพระเจริญวัยขึ้นมีพระชันษาได้ ๘ ปีแล้ว จึงทรงบันทึกด้วยพระองคืเองต่อมาดั่งเช่นตอนที่ทรงบันทึกเรื่องลงสรง เป็นเนื้อความละเอียดลออเกี่ยวกับราชประเพณีและเรื่องอื่นๆ อีกภายนอกภายในพระราชฐาน สุดแต่ได้ทรงสดับหรือทอดพระเนตรเห็นอะไร ..
สารบัญ
- ความเห็นประกอบจดหมายเหตุรายวัย...ส. ศิวรักษ์

ภาค 1 พระราชประวัติสมเด็จพระบรมปิตุลาธิบดี เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ...พินิจ หุตะจินดา พระราชวังวินด์เซอร์ หรือ วังกลางทุ่ง...พินิจ หุตะจินดา
ภาค 2 จดหมายเหตุรายวัน...สมเด็จพระบรมราชปิตุลาธิบดี เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ
ภาค 3 อักขรานุกรมศัพท์
- หมวดการละเล่น
- หมวดขนบธรรมเนียมประเพณี
- หมวดความเชื้อ/พิธีกรรม/ศาสนา
- หมวดเครื่องยศ
- หมวดพระราชพิธี
- หมวดสถานที่